Katedra Zaopatrzenia Osiedli w Wodę i Kanalizacji

Zarządzenie powołujące Wydział Melioracji Wodnych w 1955 roku, polecało równocześnie utworzenie siedmiu katedr, a wśród nich Katedrę Budownictwa Wodnego, w której można upatrywać początków obecnej Katedry Zaopatrzenia Osiedli w Wodę i Kanalizacji. Kierownikiem Katedry Budownictwa Wodnego został mianowany doc. dr inż. Marian Czerwiński. W roku akademickim 1969/70 przy Katedrze Budownictwa Wodnego powstała Pracownia Wodociągów i Kanalizacji, której kierownikiem został dr inż. Władysław Tylek. Była to pierwsza forma organizacyjna obecnej Katedry. W roku 1970 Pracownia Wodociągów i Kanalizacji została przemianowana na Zespół Zaopatrzenia w Wodę i Kanalizacji Osiedli Wiejskich i włączona do Instytutu Budownictwa Wodnego i Ziemnego, którego dyrektorem został doc. dr hab. inż. Stanisław Polak. Pracą Zespołu kierował doc. dr inż. Władysław Tylek, który od 1976 roku był równocześnie wicedyrektorem Instytutu.

Od roku 1982 po rozwiązaniu Instytutu w miejsce Zespołu powołany został Zakład Zaopatrzenia Osiedli w Wodę i Kanalizacji pod kierownictwem doc. dr inż. Władysława Tylka. Kierownictwo Zakładu doc. Tylek sprawował do końca września 1991 roku, czyli do przejścia na emeryturę. Od 1 lipca 1993 do 30 czerwca 1994 obowiązki kierownika Zakładu pełnił dr inż. Józef Sroczyński. Wzmocnieniem kadrowym Zakładu było przejście z Katedry Inżynierii Wodnej dr hab. inż. Ryszarda Ślizowskiego, który w latach 1994-1999 pełnił funkcję kierownika. Od 1999 roku kierownikiem Zakładu jest prof. dr hab. inż. Jan Pawełek. W roku 2000 Zakład Zaopatrzenia Osiedli w Wodę i Kanalizacji przemianowany został na Katedrę o tej samej nazwie. Od września 2019 roku kierownikiem Katedry został dr hab. inż Tomasz Bergel, prof UR

Działalność naukowa, prowadzona od momentu powstania Katedry, dotyczyła doskonalenia naukowych podstaw programowania, projektowania, budowy i eksploatacji wiejskich systemów zaopatrzenia w wodę, odprowadzania i oczyszczania ścieków. Na wyszczególnienie zasługują również badania związane z ustaleniem potrzeb wodnych w indywidualnych gospodarstwach wiejskich, określeniem nowych kierunków w zagadnieniach związanych z ujęciami wód na obszarze Polski Południowej. Wynikiem wieloletnich badań jest aktualizacja jednostkowego zapotrzebowania na wodę i współczynników nierównomierności zużycia wody w nawiązaniu do kategorii wyposażenia budynków w instalacje wodociągowo-kanalizacyjną. Część problematyki badawczej prowadzonej w Katedrze ściśle wiązała się z rozwojem kadry naukowej. Ważnym zagadnieniem badawczym realizowanym w Katedrze są badania jakości wód ujmowanych dla potrzeb wodociągowych oraz technologia ich oczyszczania w powiązaniu z możliwością stosowania zbiornikowej rezerwy ujmowanej wody, na wypadek nadmiernego jej zanieczyszczenia w rzekach lub potokach. W zakresie programu ochrony środowiska prowadzone są badania nad gospodarką wodno-ściekową osiedli wiejskich, głównie nierównomierności dopływu ścieków do wiejskich oczyszczalni, a także sprawności oczyszczania ścieków w małych osiedlowych i przydomowych oczyszczalniach, w zależności od przyjętej technologii oczyszczania i warunków eksploatacji oczyszczalni.

Główne kierunki badań prowadzonych w Katedrze dotyczyły: koncepcji kanalizacji kompleksowej jednostek osadniczych w rejonie podgórskim; możliwości wykorzystania zbiorników zapasowo-wyrównawczych w technologii oczyszczania wód ujmowanych z rzek i potoków górskich dla celów wodociągowych; struktury zużycia wody i jej wpływ na rodzaj i objętość ścieków powstających w gospodarstwach wiejskich; wpływu zmienności zużycia wody i współpracy układu ujęcie-zbiornik na obniżenie kosztów energii w wodociągach wiejskich; badania wpływu warunków hydrogeologicznych i budowy geologicznej zlewni na fizyczne i chemiczne własności wód podziemnych i powierzchniowych dla zaopatrzenia w wodę osiedli; wpływu użytkowania strefy ochrony sanitarnej pośredniej na jakość wód ujmowanych dla celów wodociągowych; analizy dynamiki odpływu ścieków z wiejskich systemów kanalizacyjnych; badań modelowych bystrzy o zwiększonej szorstkości jako elementu ekologicznej zabudowy potoków górskich; badań sprawności oczyszczania ścieków w przydomowych oczyszczalniach przy zróżnicowanych rozwiązaniach techniczno-technologicznych; doskonalenia teoretycznych i praktycznych podstaw projektowania systemów kanalizacji ciśnieniowej i podciśnieniowej.

Za prace naukowe pracownicy Katedry byli wyróżniani nagrodami Ministra, Rektora i Miasta Krakowa.

Pracownicy Katedry aktywnie uczestniczyli w organizacji konferencji naukowych, krajowych i międzynarodowych, szczególnie w ostatnich ośmiu latach. Przewodniczyli komitetom organizacyjnym, byli członkami rad programowych konferencji, redagowali materiały konferencyjne, pełnili funkcje sekretarza organizacyjnego konferencji. W Katedrze wykonywano opracowania naukowo-techniczne, opinie, ekspertyzy i wytyczne, wynikające z zapotrzebowania jednostek gospodarczych. Prace te obejmowały głównie obszar Polski południowej. Wykonano ich łącznie ponad sto.

Pracownicy Katedry byli członkami: Polskiego Zrzeszenia Inżynierów i Techników Sanitarnych, Stowarzyszenia Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, Towarzystwa Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Stowarzyszenia Hydrologów, aktywnie pracują społecznie pełniąc funkcje prezesa, sekretarza, skarbnika.

W okresie od powołania jednostki pracowało w niej szereg osób. W grupie nauczycieli akademickich oprócz wcześniej wymienionych należy jeszcze wymienić: mgr. inż. Andrzeja Śliwę, dr. inż. Bronisława Kamińskiego, mgr. inż. Jacka Sarwę, mgr. inż. Bogdana Komornickiego, natomiast w grupie pracowników naukowo-technicznych: inż. Andrzeja Walickiego, inż. Marka Opokę, mgr Danutę Szczerbik, mgr Grażynę Kaniuk, mgr inż. Jacka Pressa, Krzysztofa Błażewskiego, Janusza Zająca, Aleksandrę Gołdę, Władysława Chmielarza i Piotra Nóżkę.

Katedra Gospodarki Wodnej i Ochrony Wód

Zakład Gospodarki Wodnej i Ochrony Wód wywodzi się z dwóch Katedr, które jako jedne z pierwszych jednostek naukowo-dydaktycznych powstały w strukturach utworzonego w roku 1955 przy Wyższej Szkole Rolniczej w Krakowie nowego Wydziału jakim był Wydział Melioracji Wodnych. Były to mianowicie: Katedra Melioracji Rolnych i Leśnych kierowana wówczas przez późniejszego wieloletniego Dziekana Wydziału prof. dr hab. inż. Piotra Prochala oraz Katedra Ekologii Roślin, którą kierował prof. dr hab. inż. Kazimierz Figuła.

Śmierć prof. Kazimierza Figuły w roku 1966 pociągnęła za sobą reorganizację obu Katedr w efekcie której Katedrę Ekologii Roślin przemianowano w Katedrę Przyrodniczych Podstaw Melioracji Wodnych w ramach której powołano Pracownię Gospodarki Wodnej i Ściekowej. Skład osobowy Pracowni utworzyli wówczas dotychczasowi pracownicy Katedry Ekologii Roślin: mgr inż. Zofia Kurek i mgr inż. Marian Michalczewski oraz dr inż. Stanisław Polak i mgr inż. Stanisław Krzanowski przeniesieni z Katedry Melioracji Rolnych i Leśnych. Funkcję Kierownika Pracowni powierzono dr inż. Stanisławowi Polakowi.

Zainicjowane podówczas kierunki badań naukowych koncentrowały się na problematyce z zakresu hydrologii, gospodarki wodnej i gospodarki ściekowej. Do jednych z najważniejszych kierunków badań należały badania nad możliwością rolniczego wykorzystania ścieków miejskich w środowisku gleb lekkich. W 1969 roku doc. dr hab. inż. Stanisław Polak został powołany na kierownika Katedry Budownictwa Wodnego, a kierowana przez niego Pracownia Gospodarki Wodnej i Ściekowej została włączona w strukturę tej Katedry. Po reorganizacji Uczelni w roku 1971 dotychczasowa Katedra Budownictwa Wodnego została włączona do utworzonego Instytutu Budownictwa Wodnego i Ziemnego, którego dyrektorem został doc. dr hab. inż. Stanisław Polak. W ramach tego Instytutu działały cztery zespoły naukowo-dydaktyczne, między innymi Zespół Gospodarki Wodnej i Ściekowej Wsi kierowany również przez doc. dr hab. inż. Stanisława Polaka. Zespół ten nadal w ramach prowadzonej działalności naukowo-badawczej zajmował się problematyką związaną z hydrologią, gospodarką wodną i ściekową oraz oczyszczaniem ścieków z rolniczym ich wykorzystaniem.

Doskonałą bazę do prowadzenia badań stwarzały działające przy Instytucie Laboratorium Technologii Wody i Ścieków w którym wykonywano analizy fizyko-chemiczne wody i ścieków oraz Stacja Badawczo-Doświadczalna w Czarnym Potoku koło Krynicy, gdzie prowadzono badania nad gospodarką wodną mikrozlewni górskiej. W tym czasie w Zespole prowadzone były badania z zakresu hydrologii, oddziaływania zbiorników retencyjnych na tereny przyległe, gospodarki wodnej (szczególnie w Polsce Południowej), bilansów wodno-gospodarczych w rolnictwie i w zakładach przemysłu rolno-spożywczego oraz oczyszczania i wykorzystania ścieków w środowisku naturalnym i sztucznym. Wyniki uzyskane z badań zaowocowały powstaniem szeregu prac o charakterze naukowym oraz prac ściśle związanych z praktyką inżynierską.

Po kolejnej restrukturyzacji Wydziału w 1981 r. z Zespołu Gospodarki Wodnej i Ściekowej utworzono Katedrę Gospodarki Wodnej i Ochrony Wód. Jej organizatorem i pierwszym kierownikiem został prof. dr hab. inż. Stanisław Polak. W grupie pracowników tworzących skład osobowy Katedry znaleźli się zatrudnieni na stanowiskach adiunktów: dr inż. Zofia Kurek, dr inż. Stanisław Krzanowski, dr inż. Marian Michalczewski, na stanowisku starszego asystenta - mgr inż. Jerzy Strutyński, na stanowisku asystenta mgr inż. Włodzimierz Miernik oraz pracownicy techniczni: Zdzisław Domagała, Krystyna Gajos, mgr inż. Joanna Kastelik, Helena Korona, inż. Jan Kozak , mgr inż. Jadwiga Łojek i mgr inż. Stanisław Ormanty.

Pracownicy Katedry zajmowali się zagadnieniem degradacji wód powierzchniowych na skutek uprzemysłowienia i intensyfikacji rolnictwa. Wykonano szereg prac studialnych na temat wpływu zagospodarowania zlewni na stan czystości wód powierzchniowych w zlewniach rzek dorzecza górnej Wisły. W zakresie opracowań hydrologicznych wykonano w Katedrze kilka prac naukowo-badawczych w ramach programu rządowego PR7. W latach osiemdziesiątych rozwinięto prowadzone do tej pory badania nad elementami składowymi bilansu wodnego zlewni górskiej prowadzone w Stacji Badawczo-Doświadczalnej w Czarnym Potoku koło Krynicy. Wyniki badań terenowych z zakresu hydrologii i gospodarki wodnej uzyskane w tej Stacji wykorzystywane są aktualnie w pracach naukowych nie tylko przez pracowników Zakładu, ale też innych jednostek naukowych Uczelni, a także przez studentów przygotowujących na ich podstawie prace dyplomowe.

W 1991 roku Katedra została przemianowana na Zakład, którego kierownictwo objął doc. dr hab. inż. Marian Michalczewski. Pod jego kierunkiem tematyka prac naukowo-badawczych uległa pewnej modyfikacji. Zespół Zakładu skupił się na badaniach dotyczących hydrologii stosowanej, gospodarki wodnej terenów podgórskich i górskich oraz szeroko pojętej problematyki sanitacji środowiska wiejskiego.

W ramach prac z zakresu hydrologii i gospodarki wodnej w Zakładzie prowadzone były badania nad oddziaływaniem retencyjnych zbiorników wodnych na reżim hydrologiczny rzek, wpływu zabudowy hydrotechnicznej i zagospodarowania zlewni na jakość wód powierzchniowych oraz nad akumulacją metali ciężkich w osadach dennych stawów rybnych. Zespół Zakładu zajmował się również problemami doczyszczania ścieków w środowisku naturalnym (gruntowym i wodnym), właściwościami chemicznymi i biologicznymi osadów ściekowych w aspekcie ich rolniczego wykorzystania i przyrodniczego zagospodarowania.

Prof. dr hab. inż. Marian Michalczewski zmarł 18 lutego 2004 roku. Po jego śmierci obowiązki Kierownika Katedry Rada Wydziału Inżynierii Środowiska i Geodezji powierzyła dr hab. inż. Stanisławowi Krzanowskiemu, prof. AR. Z dniem 1 września 2004 roku Katedra ponownie została przemianowana na Zakład, a na jego kierownika powołano dr hab. inż Stanisława Krzanowskiego, prof. AR.

W okresie od powołania jednostki pracowały w niej następujące osoby: dr hab. inż. Stanisław Krzanowski, prof. AR, dr inż. Zofia Kurek - adiunkt, dr inż. Włodzimierz Miernik i dr inż. Jerzy Strutyński - starsi wykładowcy, pracownicy techniczni: mgr inż. Joanna Kastelik, mgr inż. Jadwiga Łojek, st. tech. Krystyna Gajos oraz doktoranci: mgr inż. Agnieszka Cupak i mgr inż. Andrzej Wałęga. Ponadto w Zakładzie pracowali: mgr inż. Marek Chmiel, tech. Marek Bochenek, tech. Zenon Opoka, Helena Muszel, mgr inż. Stanisław Ormanty (stacja badawczo-doświadczalna w Czarnym Potoku k/Krynicy), tech. Zdzisław Domagała.

Katedra Inżynierii Sanitarnej i Gospodarki Wodnej

Zgodnie z Zarządzeniem (nr 22/2007 z 4 lipca 2007 r.) Rektora Akademii Rolniczej w Krakowie w sprawie przekształceń organizacyjnych na Wydziale Inżynierii Środowiska i Geodezji, z dniem 1 października 2007 roku Katedra Zaopatrzenia i Osiedli w Wodę i Kanalizacji oraz Zakład Gospodarki Wodnej i Ochrony Wód przekształcono w Katedrę Inżynierii Sanitarnej i Gospodarki Wodnej.

Działalność naukowa Katedry jest związana obecnie z doskonaleniem naukowych podstaw gospodarki wodno-ściekowej, projektowania i eksploatacji wiejskich systemów wodociągowo-kanalizacyjnych a także kształtowania zasobów wód podziemnych oraz powierzchniowych w zlewniach naturalnych i antropogenicznych.

Aktualnie w Katedrze pracują: dr hab. inż. Tomasz Bergel, prof. UR (Kierownik Katedry); prof. dr hab. inż. Krzysztof Chmielowski; dr hab. inż. Piotr Bugajski, prof. UR; dr hab. inż. Grzegorz Kaczor, prof. UR; dr hab. inż. Andrzej Wałęga, prof. UR; dr hab. inż. Agnieszka Operacz, prof. UR; dr hab. inż. Tomasz Kotowski; dr inż. Agnieszka Cupak; dr inż. Ewa Dacewicz; dr inż. Karolina Kurek; dr inż. Włodzimierz Miernik; dr inż. Dariusz Młyński; mgr inż. Barbara Mielenz; mgr inż. Jacek Czarnecki oraz mgr inż. Karolina Hap.